بررسی «مردم‌شناسی موسیقی» در دومین نشست پژوهشی جشنواره موسیقی نواحی در منطقه5
دومین نشست پژوهشی شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در منطقه ۵ با حضور محمدعلی مرآتی (دبیر جشنواره) و مجتبی خان‌قیطاقی (پژوهشگر عرصه موسیقی) برگزار شد.
به گزارش ستاد خبری شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، دومین نشست پژوهشی شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران صبح پنجشنبه ۲۲ تیرماه 1402 با موضوع «مردم‌شناسی موسیقی» در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان برگزار شد.
محمدعلی مرآتی با اشاره به موسیقی‌شناسی اقوام گفت: از حدود نیمه دوم قرن بیستم و پیدایش رشته موسیقی‌شناسی اقوام، این رشته به قصد پرداختن به جنبه‌های علوم انسانی به عنوان عامل پیدایش موسیقی به پدیده‌های انسان‌شناسی توجه کرده است.
در ادامه مجتبی خان‌قیطاقی (پژهشگر موسیقی)در سخنانی گفت: اشارات من به واسطه پژوهش‌های میدانی شکل گرفته است تا شاید یک مردم‌شناس حرفه‌ای به زوایای دقیق‌تری در موسیقی‌های بومی دقت کند. چراکه معمولا موسیقی در نواحی مختلف خیلی مورد توجه مردم‌شناسان قرار نمی‌گیرد.
او با بیان اینکه در موسیقی خراسان پژوهش‌های زیادی منتشر شده که نشان از ظرفیت فرهنگی این منطقه دارد، افزود: مردم‌شناسی را عبارت از علم مطالعه و شناخت تاریخی فرهنگ‌ها، نهادها و رفتارهای اجتماعی می‌دانند و موسیقی به عنوان شاخص‌ترین عنصر هر قوم و ملتی می‌تواند مورد توجه مردم شناسان و فرهنگ شناسان قرار بگیرد.
این پژوهشگر توضیح داد: فرهنگ دارای تعاریف مختلفی است برگرفته از معارف، هنرها، صنایع، قوانین، سنت‌ها و تمام رفتارها و ضوابط که انسان به عنوان عضوی از جامعه آن‌ها را فرامی‌گیرد و موسیقی از مهمترین شاخص‌های هنری تمامی اقوام و ملت‌هاست که البته گاهی عناصر دیگر فرهنگی هم در آن جا خوش کرده است.
قیطاقی با بیان اینکه موسیقی اقوام، آیینه تمام‌نمایی از سبک زندگی و سایر فرهنگ‌های مرتبط با یک قوم است، مطرح کرد: پدیده‌های فرهنگی هر ملت ریشه در سنت‌های آن ملت دارد که هویت آن‌ها را شکل می‌دهد و شناخت کافی از سنت و تعاریف آن به فرهنگ و هنر کمک خواهد کرد.
این پژوهشگر گفت: برخی معتقدند موسیقی‌های اقوام، قدیمی و موزه‌ای است اما دوام موسیقی در اقوام مختلف جریان و روند رو به رشد داشته و دارد. ما نمی‌توانیم به موسیقی اقوام به عنوان عنصری که زمینه رشد ندارد نگاه کنیم.
در ادامه این نشست، موسیقی منابع موثر در موسیقی اقوام به ویژه در خراسان مورد توجه قرار گرفت و طبیعت و آفرینش به عنوان یکی از مهمترین این عناصر با نام «موسیقی و آفرینش» بررسی شد.
قیطاقی گفت: امروزه موسیقی خراسان در حوزه‌های بزرگ فرهنگی«شمال خراسان» و «جنوب و شرق خراسان» مورد توجه قرار می گیرد.
این پژوهشگر افزود: خراسان به واسطه وسعت جغرافیایی و پراکندگی اقوام مختلف دارای فرهنگ‌ها و موسیقی‌های متفاوت از اقوام بلوچ، عرب، ترکمن و کردهای کرمانج و… است.
وی توضیح داد: بررسی ویژگی‌های فردی و شاخصه‌های هنری بزرگان موسیقی خراسان که سبک نوازندگی هر یک با دیگری متمایز است، علاوه بر سازشناسی و مطالب مربوط به شناخت منابع ادبی از جمله مواردی است که در «مردم شناسی موسیقی» مورد توجه قرار می‌گیرد.
در ادمه این نشست بخش‌هایی از مقام ها و موسیقی‌های خراسان برای تحلیل و بررسی بهتر موضوع «مردم شناسی موسیقی» و تاثیر فرهنگ، سنت و طبیعت بر روی موسیقی پخش شد.
بخش منطقه‌ای شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، در دو بخش «نشست‌های پژوهشی» و «اجراهای صحنه‌ای» به دبیری محمدعلی مرآتی و در یک گستره ملی به همت دفترموسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد استان‌های سراسر کشور به‌صورت غیررقابتی، طی روزهای ششم الی بیست و سوم تیر ماه به میزبانی ۵ استان گلستان (۶ الی ۸ تیر)، چهارمحال و بختیاری (۱۰ تا ۱۲ تیر)، آذربایجان شرقی (۱۴ تا ۱۶ تیر)، کرمانشاه (۱۷ تا ۱۹ تیر) و کرمان (۲۱ تا ۲۳ تیر) در حال برگزاری است..
شی جشنواره موسیقی نواحی