خاندان‌های هنری به جشنواره موسیقی نواحی می‌آیند
جشنواره موسیقی نواحی یکی از رویدادهای مهمی است که به موسیقی مناطق مختلف کشور می‌پردازد و حال پس از 11 دوره در میان هنرمندان شهرها و استان‌های مختلف کشور جایگاه و اعتبار خود را پیدا کرده است. دوازدهمین دوره از این جشنواره نیز قرار است با تکیه بر اجرای آثار با کلام (مبتنی بر منظومه‌های تغزلی از شاعران کهن ایران زمین و شاعران بومی) در شهر کرمان برگزار شود.
احمد صدری (پژوهشگر موسیقی و نوازنده سه‌تار، تنبور و دوتار) که پس از چند سال تجربه دبیری جشنواره موسیقی نواحی، این روزها برای برگزاری دوره آماده می‌شود، طی گفت‌وگویی از جزییات و اتفاقات جدید جشنواره امسال گفت و از حضور خاندان‌های هنری برای اولین بار بر صحنه این جشنواره خبر داد. او می‌گوید: امسال برنامه‌ای برای حضور چند خاندان هنری یعنی خانواده‌هایی که موسیقی بین آنها در چند نسل به صورت مورثی جریان دارد، تدارک دیده‌ایم و سعی می‌کنیم این چند خاندان را از نواحی مختلف ایران روی صحنه جشنواره داشته باشیم. از تمام اقوام ایران هم دعوت خواهیم کرد تا به صورت گروهی برنامه اجرا کنند.
طبق صحبت‌هایی که پیش از این شده، آیا قرار است دبیرخانه دائمی جشنواره موسیقی نواحی در کرمان دایر شود؟
اکنون نمی‌توانیم بگوییم که دارای دبیرخانه دائمی جشنواره موسیقی نواحی در کرمان هستیم. برخی امور جشنواره از دوره نهم تاکنون به شکل دبیرخانه‌ای در کرمان انجام می‌شود و قرار است، میزبانی جشنواره به صورت گردشی و بنابر اینکه استان میزبان در برگزاری آن موفق عمل کرده است یا نه، سنجیده شود. در واقع طی چهار سال گذشته دبیرخانه‌ای داشتیم که کل آثار رسیده به جشنواره را بررسی و طبقه‌بندی کرده است.
به طور معمول در هر دوره از جشنواره موسیقی نواحی، گروهی از پژوهشگران برای انتخاب هنرمندان شرکت‌کننده در جشنواره دورهم جمع می‌شوند؛ اعضای تیم انتخاب دوازدهمین دوره جشنواره چه کسانی هستند؟
امسال هسته اصلی این تیم شامل محمدرضا درویشی، مریم قره‌سو و صادق چراغی است که ممکن است یک یا دو نفر دیگرهم به این تیم اضافه شوند.
آیا می‌توان گفت در این دوره چه تعداد هنرمند در جشنواره حضور خواهند داشت؟ آیا این موضوع قابل پیش‌بینی است؟
فکر می‌کنم، امسال حدود 170 هنرمند در جشنواره حضور داشته باشند.
در هر دوره معمولا مبلغی به عنوان جایزه برای هنرمندان در نظر گرفته می‌شود که بعضا راضی‌کننده هم نبود؛ مبلغ جایزه‌ای که امسال برای حضور هنرمندان در نظر گرفته‌اید، چقدر است؟
امسال، بخشی از بودجه که هر ساله از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تهران تامین می‌شد، کاهش پیدا کرده است؛ اما تلاش می‌کنیم که جایزه هنرمندان که سال گذشته مبلغ یک میلیون تومان بوده، امسال افزایش داشته باشد. صد در صد این مبلغ بیشتر از یک میلیون تومان خواهد بود و تلاشمان این است که آن را به یک و نیم میلیون تومان برسانیم.
با توجه به تغییر زمان برگزاری دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی از فصل بهار به فصل پاییز، آیا برگزاری اجراها در فضاهای باز امکان‌پذیر است؟ نظرتان در اینباره چیست؟
ما اجراهایی را در فضاهای باز در نظر گرفته‌ایم و در این زمینه پیش‌بینی‌هایی داشته‌ایم. علاوه بر آن، اجراهایی هم در فضاهای بسته و سالن‌های کرمان خواهیم داشت، اما سعی می‌کنیم موازی‌کاری نداشته باشیم که مخاطبان بتوانند به صورت توامان از اجراهایی داخل و بیرون سالن استفاده کنند.
تمرکز جشنواره امسال دقیقا بر چه موضوعاتی است؟
ما امسال برنامه‌ای برای حضور چند خاندان هنری یعنی خانواده‌هایی که موسیقی بین آنها در چند نسل به صورت مورثی جریان دارد، تدارک دیده‌ایم و سعی می‌کنیم این چند خاندان را از نواحی مختلف ایران روی صحنه جشنواره داشته باشیم. از تمام اقوام ایران هم دعوت خواهیم کرد تا به صورت گروهی برنامه اجرا کنند. ممکن است در برخی مناطق یک یا دو گروه از این خاندان‌ها را درهر استان و با فرهنگی متفاوت داشته باشیم. همچنین از انجمن‌های موسیقی، پژوهشگران موسیقی و اعضای هیئت انتخاب جشنواره درخواست کردیم این خاندان‌ها را برای اجرا معرفی کنند تا بتوانیم برای حضور در جشنواره از آنها دعوت کنیم. این در حالی است که نفرات اول گروه «ج» جشنواره موسیقی جوان به صورت مستقیم به دوازدهمین دوره جشنواره نواحی دعوت شده‌اند که برای اولین بار روی صحنه برای عموم اجرا داشته باشند. علاوه بر این، سعی کردیم، مهمانانی از افغانستان، پاکستان و ترکیه داشته باشیم تا وحدت فرهنگی این بخش از آسیا را به معرض نمایش بگذاریم؛ اما حضور این مهمانان به معنای بین‌المللی شدن جشنواره موسیقی نواحی نخواهد بود.
نقدی که به جشنواره موسیقی نواحی وارد است، حضور گروه‌های مشخص در این رویداد است و اینکه کمتر پیش می‌آید جشنواره هنرمندی جدید را معرفی کند. برای تغییر این رویه، امسال برنامه‌ای دارید؟
من از جمله افراد حساس نسبت به این موضوع هستم و از روز اول که این سمت را برعهده گرفتم، تلاشم این بوده که افرادی جدید به جشنواره دعوت شوند. آی محمد یوسفی که اخیرا هم فوت کرد، در دوره نهم برای اولین بار به صحنه آمد. به هر حال رویکرد ما در جشنواره معرفی هنرمندان جدید است. در فراخوان این دوره نیز آمده اولویت با افرادی است که برای اولین بار در جشنواره شرکت کنند. نمی‌گویم در این زمینه صد در صد موفق بوده‌ایم، اما تلاش خود را می‌کنیم. سال گذشته نیز اغلب پیشکسوتانی که در جشنواره حضور داشتند، تاکنون در جشنواره موسیقی نواحی شرکت نکرده بودند.
برای آن دسته از هنرمندان پیشکسوت که در روستاهای دور افتاده زندگی می‌کنند و با اینترنت آشنایی ندارند تا از فراخوان مطلع شوند، چه برنامه‌ای دارید؟
ما از طریق پژوهشگران موسیقی بومی که در مناطق مختلف ایران فعالیت می‌کنند، برای آشنایی با این هنرمندان بهره می‌بریم.
تا چه حد در جریان تدوین آیین‌نامه جشنواره موسیقی نواحی که از سال گذشته توسط معاونت هنری مطرح شد و در دست تهیه قرار گرفت، هستید؟
در این زمینه نه تنها با من؛ بلکه با دیگر فعالان حوزه موسیقی درباره تدوین این آیین‌نامه مشورت شده است. آمد و شده‌ای بسیاری نیز در این زمینه انجام گرفته و آخرین ویرایش مربوط به آن نیز انجام شده است، اما نمی‌دانم در حال حاضر در چه مرحله‌ای قرار دارد.
با توجه به اینکه دبیری سه دوره از جشنواره موسیقی نواحی را داشته‌اید، به‌نظرتان بیشتر شرکت‌کنندگان این جشنواره از کدام استان‌ها بوده‌اند و نوازندگان چه سازهایی از نظر آماری تعداد بیشتری داشتند؟
بیشترین تعدادی که معمولا در جشنواره برای ما آثار فرستاده‌اند، از استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی هستند که با ساز دوتار در جشنواره شرکت می‌کنند. استان لرستان هم در جایگاه بعد قرار می‌گیرد که شرکت‌کنندگان قابل توجهی دارد.
بخش پژوهش جشنواره امسال شاهد چه برنامه‌هایی خواهد بود؟
6 اثر پژوهشی به صورت قطعی در این دوره پذیرفته شده است که به مدت دو روز به صورت ورکشاپ ارائه و درباره آنها گفت‌وگو می‌شود. پژوهش‌ها در دو تِم مختلف، یکی منظومه‌های تغزلی و دیگری تغییرات موسیقی هستند. برای مثال رییس دانشکده موسیقی استان «ارزروم» کشور ترکیه با یک عاشیق در جهت وحدت فرهنگی در یکی از کارگاه‌های پژوهشی جشنواره حضور پیدا می‌کند. یکی دیگر از محققان آلمانی که دکترای «اتنوموزیکولوژی» و ریاست آرشیو دانشگاهی در آلمان را برعهده دارد در یکی از کارگاه‌های پژوهشی جشنواره درباره تغییرات موسیقی صحبت می‌کند. همچنین، دراین دوره از جشنواره شاهد حضور و بهره‌گیری از پژوهشگران بومی کشور خودمان خواهیم بود.
در فراخوان این دوره از جشنواره به اجرای آثار با کلام مبتنی بر منظومه‌های تغزلی شاعران کهن و بومی ایران زمین، با گویش‌ها و زبان‌های محلی تاکید شده؛ آیا برنامه‌ای برای چاپ بروشور یا معرفی این دسته از شاعران یا محتویات شعرها که مربوط به زبان‌های محلی است، دارید؟
نکته بسیار دقیقی است. ای کاش این انتقادات در جهت تعالی جشنواره مطرح شود، اما گاهی اوقات نقدهایی که مطرح می‌شود، مربوط به حاشیه‌ها است و موضوعات اصلی از جمله این مورد، به مسئولان جشنواره منتقل نمی‌شود. سال گذشته نیز تلاش کردیم منظومه‌ها تا حدی به زبان رسمی کشور (برای حاضران در اجراها یا برنامه‌های پژوهشی) گفته شود. اما بعید می‌دانم امسال بتوانیم، بروشوری برای این کار تهیه کنیم. با این وجود سعی می‌کنیم، توضیحات لازم قبل از اجرا توسط مجری با هنرمند برای عموم داده شود.
منبع: ایلنا