دومین نشست پژوهشی جشنواره موسیقی نواحی ایران برگزار شد/ روایتی از قصه عاشیق‌ها
دومین نشست پژوهشی پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران صبح ۲۴ آبان‌ماه در هتل جهانگردی گرگان برگزار شد.
به گزارش ستاد خبری پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، در بخش اول این نشست پژوهشی، عاشیق احد ملکی درباره موسیقیعاشیقی سخن گفت و اظهار کرد: من تا کلاس سوم دبستان درس خواندم و بعد از آن درس را رها کردم و به جبهه رفتم. سال‌ها بعد دریک مصاحبه‌ای خبرنگار از من پرسید که چند کلاس درس خوانده‌ای؟ من ماندم و نمی‌دانستم چه بگویم. همان موضوع جرقه‌ای شد کهبروم و درسم را ادامه دهم. خلاصه دیپلم گرفتم و باز هم دنبال موسیقی عاشیقی و دنیای عاشیقی رفتم. دنبال چیز دیگری هم نیستم. می‌خوانم، شعر می‌گویم و داستان‌های خودم را هم دارم. اصلا عاشیق همین است.
او در ادامه سخنانش درباره سبک و سیاق عاشیق‌های مناطق مختلف سخن گفت و توضیح داد: یک عاشیق هست که برای خودشمی‌خواند و کم و بیش شعرها را بلد است. یک عاشیق هست که اساسا بی‌سواد است اما ۷۰ یا ۸۰ روایت بلد است. یک‌عاشیق هست کهفقط آهنگ می‌سازد. همه این‌ها عاشیق هستند و با هم فرقی ندارند. عاشیق‌ها بین مردم هم حرمت دارند. معمولا مردم حرف عاشیق رازمین نمی‌اندازند یا مثلا اگر پسری، دختری را دوست داشته باشد از عاشیق می‌خواهد که پا در میانی کند.
عاشیق احد ملکی درباره سیر عاشیق شدن خودش بیان کرد: آن زمان که جبهه بودم، مداحی می‌کردم و پس از بازگشت از جبهه دنبالترانه خواندن رفتم. یک روز پدرم گفت تو که داری ترانه می‌خوانی اما ای کاش عاشیق می‌شدی! این ترانه‌ها را رها کن. خلاصه بنده همدنبال آموزش رفتم. کارهای اساتید مختلف را گوش کردم و خودم ساز خریدم. اگر کسی فقط کمی موسیقی عاشیقی بداند، متوجهمی‌شود که هر عاشیقی پیش کدام استاد آموزش دیده است.
عاشیق ملکی بخش دیگری از سخنانش را به معرفی ساز تخصصی خود پرداخت و گفت: ساز ما برگرفته از اقوام ایران است و برخی راهم خود عاشیق‌ها ساخته‌اند. این ساز اول ۷ پرده داشت و بعد دارای ۱۳ پرده شد. مثلا سازی که من دارم، کروم ندارد. در حال حاضرخیلی‌ها این ساز را به نت کشیده‌اند. برای مثال مکتب استاد چنگیز مهدی‌پور این‌گونه است و با به نت کشیدن می‌توان هر قطعه‌ای را باساز نواخت. حرفه عاشیق این است که ساز را بلد باشد و بتواند بخواند.
بخش دوم این نشست پژوهشی به سخنرانی منصوره ثابت‌زاده (عضو شورای سیاستگذاری پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران) اختصاص داشت که سخنان خود را با محور «موسیقی مروگی در حوزه حصار و درواز» ارائه داد.
ثابت‌زاده در سخنانی مطرح کرد: صحبت‌های امروزم محصول تحقیق من در ۳۳ سالگی است که در آن زمان برای تحقیق درباره موسیقیهمسایگان ایران سفر و بر روی ۱۲ مقام کار کردم؛ ۱۲ مقامی که از دوره صفویه دستخوش تغییر بوده است.
او درباره سختی‌های پژوهش خطاب به پژوهشگران جوان گفت: پژوهشگری در ایران این طور نیست که پژوهشگر با جیب پر پول و رانندهشخصی وارد حیطه تحقیق میدانی شود و سختی‌های خودش را دارد. پژوهش میدانی پژوهش سختی است و با در کتابخانه نشستن فرقدارد. کار هر کسی نیست و روحیه خاص خودش را می‌خواهد. من با همین روحیه به تاجیکستان سفر کردم؛ زیرا در آن زمان درتاجیکستان جنگ داخلی بود و برای تکمیل پژوهشم نیاز داشتم ۳ بار وارد تاجیکستان شوم. مدعی هستم، موسیقی تاجیکستان را ازپایین تا بالا درو کردم.
منصوره ثابت زاده که بخش اصلی سخنانش به موسیقی مروگی اختصاص داشت، توضیح داد: «مروگی» در واقع از مرو می‌آید و ایننقشه راه من بوده است. موسیقی مروگی از بخش‌های بدخشان، درواز و خجند تشکیل شده است. البته بخش عمده پژوهش من وتخصص اصلی‌ام موسیقی جشن و عروسی است. مروگی و چهارضرب هم موسیقی جشن هستند. جایگاه بازیگر نیز در این موسیقیبسیار مهم است و جایگاهی مثل نوازنده دارد.
او در ادامه نمونه‌های صوتی این موسیقی را برای حاضران پخش کرد و توضیحاتی را ارائه داد.