هیبت
هیبتفریدون پوررضا

موسیقی کردی مدرن شده است/هدف موسیقی شناس ها باید خدمت کردن باشد

این نتیجه‌گیری بخشی از پژوهش پرنگ فرازمند درباره بررسی روند تغییرات موسیقی مهاجران کُرد است که در بخش اول دومین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی در کرمان مطرح شد.

این کارشناس موسیقی، تحقیقات خود را از سال ۲۰۰۳ به واسطه یک تور کنسرت به کردستان عراق شروع و در سال ۲۰۰۷ روی مهاجران کُرد به سوئد متمرکز کرد و نتیجه پژوهش خود را در دوازدهمین جشنواره موسیقی اقوام ارائه داد.

او که در حال حاضر دانشجوی مقطع دکترای در دانشگاه هاله آلمان است، متوجه شده تمامی اتفاقات فراملی که خارج از میهن برای کردها رخ می‌دهد، در سوئد متمرکز شده و کردهای سایر کشورهای دیگر نیز برای فعالیت به سوئد می روند. به همین دلیل این کشور نقش بسیار مهمی در مهاجران موسیقیایی کُرد دارد.

طبق این پژوهش بخش زیادی از کردهای ایران جمعیت هفتاد هزاری مهاجران سوئد را تشکیل می‌دهند. نخستین گروه مهاجران در سال ۱۹۸۴ به واسطه درمان به سوئد مهاجرت کردند و قرار بوده به صورت موقتی در این کشور باشند اما سوئد به آنها پیشنهاد اقامت می‌دهد و این کردها ماندگار می‌شوند. مهاجران کرد همیشه به فکر آباد کردن منطقه خودشان هستند به همین دلیل برخی از آنها آرزوی بسیاری برای اجرای موسیقی در کشور خودشان در سر دارند.

مهاجران در ابتدا دچار سرگشتگی می‌شوند، به همین دلیل دنبال ساز و کاری برای باز تعریف هویت خودشان بوده‌اند. مهمترین کار برای باز تعریف، موسیقی بوده است. به همین دلیل کردهای مهاجر یک میهن تصوری برای خودشان در نظر می‌گیرند‌. از طرفی موسیقی مهمترین ابزار برای نزدیک‌تر شدن کردها در چنین جامعه‌ای بوده است. شاید اگر همین کردها در ایران بودند، به دلیل پراکندگی‌شان در شهرهای مختلف نمی‌توانستند یکدیگر را بشناسند. در واقع موسیقی که دغدغه کردها است، نوعی صمیمیت اجتماعی را برای آنها در کشوری مثل سوئد به وجود آورده است. موسیقی کردهای سوئد تغییراتی در موسیقی کردهای ایران به وجود آورده است. کردها با موسیقی‌دانان غربی تعامل و اجرا داشته‌اند. برای مثال یک هنرمند اهل شیلی، اِلمان‌های موسیقی خودش را وارد موسیقی کردی کرده‌ است، از طرفی کردها هم با توجه به فضایی که داشته‌اند، موسیقی خودشان را اجرا کرده‌اند.

موسیقی کردی به واسطه مهاجرت و رسانه مهمترین عوامل جهانی شدن یک فرهنگ هستند و با توجه به دغدغه آن، فرهنگ را پررنگ‌تر می‌کنند. حتی گروه‌های سوئدی، موسیقی کردی اجرا می‌کنند.

فرهنگ موسیقی کردهای ایران در مواجه با کردهای مناطق دیگر باز هم دستخوش تغییرات شده است. این طور نبوده که غربی‌ها فرهنگ موسیقی کردها را بگیرند بلکه ابتدا کردها فرهنگ موسیقی آنها را گرفته‌اند. در نتیجه موسیقی کردی به آن چیزی تبدیل شده که به صورت متفاوت در کردستان اجرا می‌شود، به عبارتی موسیقی کردی مدرن شده است.

ورود عناصر غربی نتیجه رویارویی موزیسین‌های اروپایی با کردها در سوئد شده است. موسیقی‌هایی که توسط مهاجران کرد تولید و به دست کردهای داخل رسید، گونه جدید موسیقی را در کردستان ایران به وجود آورده است که می‌توان آن را موسیقی پاپ کردی نامید. از طرفی می‌توان گسترش رسانه‌ها را یکی دیگر از تغییرات موسیقی دانست.

دومین نشست پژوهشی به ارائه مقاله پیام یوسف فارغ التحصیل دانشگاه هاروارد اختصاص داشت که با موضوع «موسیقی شناسی کاربردی در مواجه با تغییرات فرهنگ های موسیقی اقوام» تبیین شد.

این اتنوموزیکولوژ که یافته های پژوهش خود را در دانشگاه هاروارد ارائه می داد، در سخنانی مطرح کرد: موسیقی شناسی کاربردی در واقع گونه ای از موسیقی شناسی محسوب می شود که همواره به دنبال خدمت است. موسیقی شناس ها معمولا عادت دارند که برای مشاهده و پژوهش ماه ها به محلی مشخص بروند و به مصاحبه و پژوهش بپردازند. معمولا هم عادت دارند که دستاوردهای پژوهش خود را تا مدت های طولانی در قالب مقالات متعدد ارائه کنند.

او در همین باره ادامه داد: من اما فکر می کنم چشم انداز یک اتنوموزیکولوژ باید فراتر از این ها باشد؛ چرا که می تواند خدما بیشتری هم بکند. مثلا این جشنواره نمونه ایده آل یک خدمت است. جشنواره موسیقی جوان هم دقیقا چنین ویژگی دارد.

پیام یوسف بخش دیگری از صحبت هایش را به پدیده «جهانی شدن» اختصاص داد و همچنین درباره امپریالیسم فرهنگی سخنرانی خود را ارائه داد.

دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی از ۱۶ تا ۱۹ آبان ماه با حضور ۲۸۰ هنرمند موسیقی اقوام در کرمان در حال برگزاری است.
انتهای پیام