نقش موسیقی بر منظومه‌های عاشقانه بررسی شد
به گزارش ستاد خبری دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، مژگان چاهیان (پژوهشگر موسیقی اقوام و مدرس دانشگاه) اولین سخنران این نشست بود که موضوع مورد بحث خود را به «بررسی و تحلیل داستان کرم و اصلی به روایت روشن علی گل افروز در منطقه شمال خراسان» اختصاص داد.
چاهیان گفت: با توجه به تعامل قومیت های مختلف در منطقه خراسان شمالی ما با ادبیاتی در منظومه خوانی مواجه هستیم که می توانیم به آن ادبیات قومی بگوییم. داستان هایی که در آن انسانها با زندگی مبارزه می کنند اما با بدبینی بیگانه هستند. این منظومه ها عمق اعتقادات انسان به کلام عاشقانه نشان می دهد و از طرفی نشانگر اولویت موسیقی سازی به آوازی در منظومه خوانی هستند.
این پژوهشگر موسیقی اقوام ادامه داد: منظومه های شمال خراسان اغلب عاشقانه هستند و به زبان ترکی روایت می شوند. منظومه هایی مثل «زهره و طاهر» و «اصلی و کرم» از این دست هستند. اصلی و کرم از داستان های عاشقانه و معروف شمال خراسان است که به زبان ترکی روایت می شود.
چاهیان دقایقی درباره ساختار موسیقایی این منظومه قدیمی صحبت کرد و در جمع بندی سخنانش گفت: داستان کرم و اصلی نتیجه ای از تعامل های فرهنگی و موسیقایی قومیت های مختلف در خراسان شمالی است که تبدیل به یک بحث فرهنگی بسیار مهم شده است.
سپس روشن گل افروز بخش هایی از منظومه اصلی و کرم را برای مخاطبان اجرا کرد.
مریم قره سو (پژوهشگر و مدرس موسیقی نواحی ایران) نیز پس از صحبت های چاهیان ضمن ارائه تاریخچه ای از پژوهش های موجود در حوزه موسیقی اقوام به شرایط فعلی حوزه پژوهش در موسیقی نواحی ایران اشاره کرد و گفت: ما در کنار ابزار پژوهشی که به صوت موسیقی می پردازد، بخش جامعه انسانی موسیقی را داریم که به آن اتنوز موزیکلوژی می گویند. یکی از نظریه های مهمی که در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته موضوع مهم «تغییرات» است. یعنی آنچه از موسیقی اقوام ایران می بینیم بر اساس آنچه در تغییرات بنیادین زندگی انسان ها در مناطق مختلف صورت گرفته بافت خود را تغییر یافته می بیند. اما مواجهه ما با این تغییرات باید چگونه باشد؟ ما قطعا دلمان نمی خواهد اینها از بین برود چرا که دوست نداریم در این حوزه آشنایی زدایی اتفاق بیفتد. در عین حال ما قطعا نمی توانیم از این تغییراتجلوگیری کنیم. ما باید این تغییرات را بپذیریم و کاری کنیم که تصویر موسیقی امروز بر اساس یک قاعده روش مند توسط پژوهشگر ثبت شود.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: در این پروسه ثبت موسیقی امروز آنچه باید انجام داد به کار گیری درست از ابزاری است که در دسترس داریم. ما در این حوزه نیازمند متخصصانی هستیم که بتوانند با شکلی مستدل با روش های درست موسیقی نواحی را ثبت کرد. اصلا همین جشنواره موسیقی نواحی می تواند موسیقی ها را در موقعیتی قرار می دهد که خودشان را در یک موقعیت باز تعریف قرار دارد. شرایطی که در وجوه منفی و مثبت آن می تواند دربرگیرنده شرایط مثبتی باشد. خوشبختانه ما در جشنواره موسیقی نواحی امسال شرایطی را فراهم کردیم که از دانشجویان تحصیلکرده موسیقی دعوت کنیم تا در این جشنواره حضورداشته باشند و شرایطی را فراهم کنند که بتوانند بر اساس روش های علمی تحقیق در بین دریای پرگوهر موسیقی نواحی به ثبت علمی آنها اقدام کنند.
پرفسور علی قافقازیالی (مدرس و پژوهشگر موسیقی ملل) از کشور ترکیه نیز در بخش سوم نشست به موضوع «جایگاه داستان های فولکلوریک در فرهنگ مردمی ایران» پرداخت و گفت: مهم ترین منطقه در سراسر دنیا در حوزه ادبیات عاشیق ها ایران است که یک رنگین کمان فرهنگی است و صرفا هم مربوط به فرهنگ ترک ها نمی شود و در برگیرنده اقوام دیگری است که می توان به آنها اشاره کرد. بنده در تحقیقاتی که از چین تا جنوب سیبری داشتم به این نکته دست پیدا کردم که ایران از همه این نقاط دنیا وسیع تر است و می توان گفت حوزه فرهنگی در ایران با تمام نقاطی که من در آن پژوهش می کنم یک تنه برابری می کند.
وی با ارائه توضیحاتی مشروح درباره جایگاه داستان ها در فرهنگ مردمی ایران و ارتباط آن با موسیقی بیان کرد: ۲۲ سال در ایران تحقیقات میدانی انجام دادم و این تحقیقات در گستره وسیعی صورت گرفته که مرتبط با مقام های موسیقایی و سایر گونه های مرتبط با این موضوع را شامل می شده است.
محمد اله یاری مدیر کل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، احمد صدری دبیر دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی، بردیا صدرنوری مدیر جشنواره موسیقی نوای خرم، فردین خلعتبری آهنگساز، فواد توحیدی پژوهشگر موسیقی نواحی، صادق چراغی پژوهشگر موسیقی نواحی از جمله افرادی بودند که در آخرین روز نشست های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران حضور پیدا کرده بودند.